داستان علی (ع) و خوارج

خوارج، نام گروهی از مسلمانان متعصب و‌ خشک‌مغز است که در زمان خلافت علی(ع) اعلام موجودیت کردند. علی(ع) در جنگ نهروان، آنان را شکستی سخت داد و پس از آن، سازمان خوارج فروپاشید؛ اما تفکر آنان باقی ماند و با نام‌های دیگر و زیر پرچم‌های متفاوت و مقدس به حیات خود ادامه داد. به باور من، اکنون گفتمان غالب بر جهان اسلام، همان گفتمان و همان قرائت خوارج از اسلام است؛ زیرا مهم‌ترین ویژگی خوارح، اکنون نیز سکۀ رایج در میان مسلمانان است. 

خوارج، مردان و زنانی شریعت‌مدار بودند که از بذل جان و مال خود در راه دین دریغ نداشتند. علی(ع) آنان را حقیقت‌جویان گمراه می‌دانست(نهج البلاغه، خ60). امام باقر(ع) نیز دربارۀ آنان می‌گوید: جاهلانه بر خود سخت گرفتند و ندانستند که دین خدا، فراخ‌تر از فهم آنان است(کافی، ج2، ص298). در سیره و زندگی رهبران خوارج، جز زهد و تلاوت قرآن و نماز و روزه‌داری و تهجد و جهاد به چشم نمی‌خورد و اگر خشونتی از آنان سر زده است، آن را در راه خدا و برای حراست از دین خدا می‌دانستند؛ چنانکه شب قدر را برای کشتن علی(ع) و معاویه انتخاب کردند، تا ثواب بیشتری ببرند.

خوارج، چند سال پس از تدوین قرآن در زمان عثمان، ظهور کردند. تلقی آنان از قرآن، چونان مواجهۀ اخباری‌ها با حدیث بود. می‌گفتند: با وجود قرآن و سنت رسول(ص)، هیچ نیازی به هیچ چیز و هیچ کس نیست؛ حتی اگر آن چیز، عقل باشد و حتی اگر آن شخص، علی باشد. مهم‌ترین ویژگی آنان که هنوز در میان اکثر جریان‌های اسلامی بیش‌وکم وجود دارد، ظاهرگرایی و تعصب خام بر ظواهر متون دینی است. آنان، دین را در ظواهر قرآن و سنت خلاصه می‌کردند و هر چیزی را که بیرون از آن بود، بی‌دینی می‌شمردند. می‌گفتند در قرآن آمده است: لا حکم الا لله؛ فرمان‌روایی مخصوص خدا است. پس ما از علی و غیر علی، فرمان نمی‌بریم. وقتی معاویه، قرآن‌ها را بر سر نیزه کرد و سپاهیان عراق را به حَکَمیت قرآن فراخواند، آنان نیز علی را به گردن نهادن در برابر حکم قرآن فراخواندند. علی(ع) گفت: آری؛ حکم از آنِ خدا است و بس. اما شما از این سخن حق، معنایی باطل می‌فهمید. فرمان‌بری از خدا، شما را از حاکم – هرچند ظالم - بی‌نیاز نمی‌کند. می‌گفتند: تو ما را به کاری می‌گماری که در قرآن نیامده است. وقتی قرآن در میان است، چه جای دیگران است. 

خوارج، پدران معنوی اخباری‌گری و تحجر و سخت‌کیشی در جهان اسلامند. آنان ریشۀ اجتهاد را در جهان اسلام، نحیف و لاغر کردند؛ عقل را به حاشیه‌های دور راندند؛ خردمندان را خوار و شمشیر را عمود خیمۀ دین و ظاهرپرستی را جانشین خداپرستی کردند؛ در فهم دین، هیچ سهمی به عقل و دانش ندادند و متن‌پرستی را عین خداپرستی ‌دانستند. خاستگاه خوارج، اندیشه‌ای بود که به زمان و مکان و عقل و تجربه و اجتهاد هیچ وقعی نمی‌نهاد و دین را جامد می‌پنداشت. وقتی علی(ع) – بر خلاف سخن و سیرۀ پیامبر – بر اسب زکات بست، گفتند: او به دین خدا پشت کرده است؛ زیرا پیامبر از صاحبان اسب، زکات نمی‌گرفت. گمان می‌کردند که دینداری، یعنی تکرار بی‌کم‌وکاست قطعه‌ای از تاریخ دین. این گمان باطل و ویرانگر، اندک‌اندک راه خود را گشود و تا اردوگاه پیروان علی نیز دامن کشید و ماندگار شد.

داستان علی و خوارج، هزاران بار دیگر در تاریخ کشورهای اسلامی تکرار شد؛ از جمله در تاریخ معاصر ایران و در دورۀ مشروطه. در آن زمان نیز مخالفان مشروطه می‌گفتند: «مگر – العیاذ بالله - خدا مرده است که مردم کوچه و بازار در مجمعی(مجلس شورای ملی) جمع شوند و قانون بگذارند؟ مگر قرآن و حدیث در میان ما نیست که خباز و بقال و نجار در مجلس، برای مسلمین، تعیین تکلیف کنند؟ جز خدا، هیچ کس حق قانونگذاری ندارد. مجلس شورا شرک است و این مشروطه، مشروعه نیست.» در آن زمان کسانی مانند مرحوم آخوند خراسانی، همان سخنان را به مخالفان مشروطه گفتند که علی به خوارج ‌گفت. خوارج، در زمان علی، فریب نام قرآن را خوردند و در زمان‌‌های دیگر، فریب نام‌های دیگر را. اگر روزی معاویه، قرآن‌ها را بر سر نیزه کرد و آن ابلهان سبک‌سر را فریب داد، امروز فرزندان خوارج را می‌توان با نام علی فریفت و به دستشان شمشیر داد تا به جنگ مرام علی بروند. آنان، به نام‌ها و ظواهر بسنده می‌کنند. در زمان علی، هر گونه اجتهادی را خروج از دین می‌خواندند و در زمانۀ ما روشنفکربازی و اباحی‌گری می‌نامند. 

مورخان نوشته‌اند: پس از جنگ نهروان، علی(ع) بر کشتگانِ خوارج گذشت و گفت: «بدا به حالتان که فریبتان دادند.» یکی از همراهان علی گفت: خدا را سپاس که ایشان را نابود کرد. علی(ع) گفت: «نه. سوگند به خدایی که جانم در دست او است، کسانی از ایشان هنوز زاده نشده‌اند.» 

(عبد الرزّاق الصنعانی، المصنّف، ج۱۰، ص۱۵۰، ح۱۸۶۵۵)

رضا بابایی

معابد باستانی هند

 

هند خاستگاه تعدادی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین معابد دنیا است. این نوشتار شامل مجموعه‌ای از ۲۰ معبد باستانی مشهور در هند است که در ادامه می توانید فایل ضمیمه را دانلود کرده و مشاهده نمایید.

بیشتر معبدهای هندو نمونه‌ای از سبک‌های معماری دراویدی، ناگارا، چالوکیا یا کالینگا است. معبدهای مختص به شیوا و ویشنو جز مشهورترین معبدهای هند هستند.

معبد «سری رانگِناتس‌وامی» واقع در سری رانگام، تیروچیراپالی، تامیل نادو، مساحت وسیعی در حدود ۶۳ هکتار را در بر می‌گیرد که بزرگ‌ترین معبد هند است. این معبد مختص رانگاناتا، یکی از خدایان هندی است. این معبد با دیواری ۱۰۰۰ متری احاطه شده است و ۲۱ برج، ۳۹ عمارت و ۵۰ زیارتگاه دارد. تالار ۱۰۰۰ ستونی این معبد که یکی از عوامل مهم جذب گردشگر است، بین سال‌های ۱۳۳۶ و ۱۵۶۵ میلادی ساخته شده است. ستون‌های این معبد شامل طرح‌های پیچیده‌ای از اسب‌هایی است که سواکار خود را بر پشت‌شان می‌برند. در بین ۲۱ برج (یا گوپورام) این معبد، راجاگوپورام با ۱۳ طبقه و ارتفاع ۷۳ متر، دومین برج معبد بلند در آسیا است.

دربار صاحب یا «معبد طلایی»، جز معبدهای پیروان آیین سیک (Sikh) است که در امریتسار در استان پنجاب هند قرار دارد. این معبد را چهارمین پیشواری آیین سیک، گورو رام داس صاحب در قرن ۱۶ ساخته است. معبد طلایی، مرکز دینی پیروان سیک است. معبد طلایی با دریاچه‌ای بزرگ احاطه شده که شامل آب مقدس (عمریت) است. معماری این بنا از سبک معماری هندو و معماری اسلامی الهام گرفته است. این معبد، به طور کامل با روکش طلایی، سنگ‌های قیمتی و مجسمه‌های مرمری تزئین شده است. چهار ورودی موجود در این معبد بیانگر این است که هر فردی، صرف‌نظر از صنف، طبقه یا عقیده‌اش می‌تواند وارد معبد شود.

معبد باشکوه سوامینارایان آکشاردام در مرکز شهر گاندی‌نگر، گُجَرات قرار دارد. این معبد در سال ۱۹۹۲ ساخته و وقف خدای سوامینارایان شده است. این معبد که در محوطه‌ای به مساحت ۹.۳ هکتار بنا شده، با استفاده از شش هزار تن ماسه‌سنگ صورتی ساخته شده است. بت طلا اندودشده‌ی سوامینارایان با ۲.۲ متر ارتفاع و ۱.۲ تن وزن، بهترین بخش این معبد است. در کنار بنای معبد، باغی که معبد در آن قرار دارد نیز بسیار زیبا است. مورد بعدی که می‌توان مد نظر قرار داد، نمایش آبی است که شب‌ها برگزار می‌شود. در این نمایش افسانه هندو ناچیکتا به تصویر کشیده می‌شود.

معبدهای خاجوراهو که واقع در چاتاپور در ایالت مادیا پرادش است بین سال‌های ۹۵۰ و ۱۱۵۰ میلادی توسط پادشاهان سلسله‌ی چاندلا ساخته شده است. مجموعه‌ی ۲۵ معبد که در محوطه‌ای به مساحت حدودی ۲۳.۵ کیلومتر مربع قرار دارند و شهرت این مجموعه به دلیل وجود مجسمه‌های مختلف است. این مجسمه‌ها از ماسه‌سنگ‌هایی با سایه‌های صورتی،‌ زرد کمرنگ و زرد نخودی ساخته شده‌اند و به جای ملات با استفاده از اتصال کام و زبانه به یکدیگر متصل شده‌اند. هر یک از معبدها دارای یک ورودی، تالار و خلوتگاه است. نمای بیرونی معبدها به زیبایی با حکاکی‌های پیچیده‌ای تزئین شده است. این حکاکی‌ها نشانگر سبک زندگی سنتی زنان در قرون وسطی و همچنین زندگی روزمره‌ی موسیقی‌دان‌ها، کشاورزها، کوزه‌گرها و سایر مردم است. این معبدها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

معبد میناکشی در بخش جنوبی رودخانه وایگای در شهر معابد،‌ مادورای، تامیل نادو قرار دارد و بین سال‌های ۱۶۲۳ و ۱۶۵۵ ساخته شده است. این معبد مختص الهه پارواتی و شیوا است و باور بر این بوده که با عنوان الهه میناکشی و ارباب sundareshwar، فرمانروای شهر مادورای بوده‌اند. این معبد در زمینی به مساحت ۱۸.۲ هکتار بنا شده و دارای محوطه‌ای مربع با دیوارهای بلند است. معبد میناکشی ۱۴ برج دارد که بلندترین آنها برج جنوبی با ارتفاع ۵۲ متر است. این معبد جز معدود معبدهای این استان است که دارای ۴ ورودی در ۴ طرف است و روزانه ۱۵.۰۰۰ بازدیدکننده جذب می‌کند. معبد میناکشی جز ۳۰ نامزد عجایب هفتگانه جدید در دنیا بوده است.

معبد نیلوفر آبی که با نام پرستشگاه بهائی نیز شناخته می‌شود، در دهلی نو و زمینی به مساحت ۱۰.۵ هکتار قرار گرفته است. این معبد نیلوفری شکل در سال ۱۹۸۶ و از سنگ مرمر سفید ساخته شده است. شکل نیلوفر به دلیل اهمیت آن برای پیروان آیین هندو، براهمابودا، بودا و اسلام انتخاب شد. اطراف این معبد ۹ حوض و باغ قرار دارد که هر یک مربوط به یکی از ورودی‌های معبد است. تمام این ورودی‌ها به تالار مرکزی منتهی می‌شوند که ارتفاع سقف آن ۴۰ متر است و ۲.۵۰۰ نفر ظرفیت  دارد. این معبد تا کنون بیش از ۵۰ میلیون بازدیدکننده جذب کرده و در کتاب رکوردهای گینس، به عنوان پربازدیدترین بنای مذهبی جهان در سال ۲۰۰۱ ثبت شده است.

معبد راناکپور جین در رشته‌کوه‌های اروالی در روستای راناکپور، در ناحیه‌ی پالی راجستان قرار دارد. این معبد مختص به آدیناتا (Adinatha)، بنیانگذار اصلی فرقه جینیسم و یکی از پنج زیارتگاه مهم پیروان جین است. باور بر این است که این معبد را بازرگانی به نام ست دارنا شاه (Seth Dharna Shah)، در قرن پانزدهم و در دوران حکومت شاه راجپوت، رانا کومبا (Rana Kumbha) ساخته است. این معبد به طور کامل با مرمر رنگ روشن و همراهی ۱۴۰۰ ستون با طراحی پیچیده به عنوان تکیه‌گاه معبد ساخته شده است. نکته‌ی قابل توجه دیگر این است که ستون‌های این معبد با تغییر اشعه‌ی خورشید در طول روز، از طلایی به آبی کمرنگ تغییر رنگ می‌دهند. معبد راناکپور به دلیل زیبایی بدیع خود، در فهرست ۷۷ مورد از عجایب دنیا قرار گرفته است.

معبد بریهادیسوارار که در سال ۲۰۱۰ هزار ساله شد، یکی از بزرگ‌ترین و ممتازترین دارایی‌های هند است. این معبد که Periya Kovil نیز نامیده می‌شود، در تانجاوور ایالت تامیل نادو قرار دارد و توسط شاه راجاراجا چاولا اول (King Rajaraja Chola I) در قرن یازدهم ساخته شده است. این معبد وقف خداوندگار شیوا است و نمونه‌ای از معماری تامیل در دوران سلطنت چاولا است. برج این معبد، ۶۶ متر ارتفاع دارد و گوپورام ورودی اصلی آن ۳۰ متر است. مجسمه‌ی بزرگ ناندی واقع در ورودی این معبد، ۵ متر طول و ۴ متر ارتفاع دارد. نمای بیرونی معبد با صدها مجسمه و دیوارنما تزئین شده است؛ درحالی‌ که دیوارهای داخلی خلوتگاه، شامل ۱۰۸ مجسمه از خداوندگار شیوا هستند. نکته‌ی قابل توجه دیگر این است که سایه‌ی برج روی دروازه‌ی معبد، هرگز بر زمین نمی‌افتد. این معبد جز میراث جهانی یونسکو است.

معبد خورشید که با نام Black Pagoda نیز شناخته می‌شود، در کنارک قرار دارد. به نظر می‌رسد که شاه ناراسیمادوای اول در سال ۱۲۵۰ این معبد را بنا کرده است. این معبد وقف خدای خورشید شده و از سبک معماری کالینگا پیروی می‌کند. معبد خورشید به شکل کالسکه‌ای بزرگ است که ۱۲ جفت چرخ حکاکی‌شده‌ی بسیار زیبا دارد و ۷ اسب سرزنده و چابک آن را حمل می‌کنند. خلوتگاه اصلی که ۷۰ متر ارتفاع داشت، در سال ۱۸۳۷ به علت وزن زیاد بنا فرو ریخت. مجموعه‌ی این معبد اکنون از یک تالار ملاقات رسمی، یک تالار رقص و یک تالار غذاخوری تشکیل شده است. در سال ۱۹۸۴، این معبد در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

معبد چیناکساوا در امتداد رودخانه‌ی یاگاچی در بیلور قرار دارد. این معبد را پادشاه امپراطوری هویسالا، ویشنو واردانا در سال ۱۱۱۷ بعد از میلاد مسیح و به عنوان جشن پیروزی نظامی ساخته است. این معبد از شیست کلریت ساخته شده است که عموما با نام سنگ صابون شناخته می‌شود. تالار ۶۰ قسمتی این معبد، جاذبه‌ی اصلی آن به شمار می‌رود. ستون‌های موجود در تالار طراحی‌های ظریفی دارند که محبوب‌ترین آنها در معبد ناراسیما است. این معبد برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو پیشنهاد شده است.

معبد کدارنات در رشته‌کوه‌های گاروال هیمالیا در نزدیکی رودخانه‌ی مانداکینی (شاخه‌ای از رود گنگ) در کدارنات، اوتراخاند قرار دارد. باور بر این است که در قرن ۸ میلادی، آدی شانکاراچاریا (Adi Shankaracharya) این معبد را ساخته است. این معبد که یکی از چهار مکان زیارتی Chota Char Dham (در لغت به معنای چهار منزل کوچک) است، در ارتفاع ۳.۵۸۴ متری قرار دارد. گفته می‌شود معبد کدارتات بیش از هزار سال قدمت دارد و با استفاده از تخته سنگ‌های بزرگ ساخته شده است. تالار معبد پنج مجسمه‌ی پاندوان به علاوه‌ی همسران آنها یعنی دراپادی و خدایان دیگر را در خود جای داده است. به دلیل شرایط آب و هوایی خاص، این معبد تنها در ماه‌های آوریل و نوامبر برای بازدیدگنندگان باز است. با وجود اینکه معبد مذکور به مدت یک سال به دلیل خسارات وارده در سیل اوتراخاند در سال ۲۰۱۳ تعطیل بود، در ماه می ۲۰۱۴ بازگشایی شد.

معبد کاشی ویشوانا در بخش غربی رودخانه‌ی گنگ در واراناسی، اوتار پرادش قرار دارد. این معبد وقف خداوندگار شیوا و یکی از دوازده جیوتیرلینگا (مقدس‌ترین زیارتگاه خداوندگار شیوا) است. این معبد را Maratha ruler Queen Ahilyabai Holkar در زمان فرمانروایی خود در سال ۱۷۷۷ ساخته است. معبد اصلی به شکل مربع است و با چند معبد کوچک دیگر، مانند Kaalbhairav، آویموکتشوارا (Avimukteshwara)، ویشنو و وینایاکا احاطه شده است. مناره ۱۵.۵ متری و سه گنبد موجود در این معبد از طلای خالص ساخته شده‌اند و ویژگی بارز این معبد هستند. معبد مذکور، پربازدیدترین معبد هند است و در چند مناسبت و مراسم تا یک میلیون بازدیدکننده جذب کرده است.

معبد ساحلی در سواحل کوروماندل در خلیج بنگال واقع در ماهابالی پورام ایالت تامیل نادو قرار دارد. این معبد بین سال‌های ۷۰۰ و ۷۲۸ در دوران سلطنت راجاسیما پالاوا ساخته شد و به این دلیل اینکه در ساحل قرار گرفته، به نام معبد ساحلی شناخته می‌شود. باور بر این است که مجموعا هفت معبد در این ساحل قرار داشته که با نام Seven Pagodas (هفت بتکده) معروف بوده‌اند؛ اما از بین آنها، تنها معبد ساحلی باقی مانده است. مجموعه‌ی این معبد از سه معبد ساخته شده که وقف خداوندگار شیوا و ویشنو است. معبد اصلی که وقف خداوندگار شیوا است، پنج افسانه و داستان مختلف دارد و به طور کامل از گرانیت ساخته شده است. مناره‌ی معبد در همه‌ی قسمت‌ها با حکاکی و مجسمه تزئین شده است. این معبد همچنین با پنج ارابه یا Pancha Rathas شناخته می‌شود. معبد ساحلی یکی از قدیمی‌ترین معبدهای هند است و در سال ۱۹۸۴ در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده است.

معبد چاتارپور که با نام Shree Adya Katyayani Shaktipeeth Mandir نیز شناخته می‌شود، در جنوب دهلی قرار دارد و در سال ۱۹۷۴ توسط Baba Sant Nagpal Ji بنا شد. این معبد، دومین معبد بزرگ هند و وقف الهه کاتیایانی است. در ساخت این معبد، سبک معماری جنوب و شمال هند دیده می‌شود و به طور کامل از مرمر ساخته شده است. مجموعه‌ی این معبد در زمینی به مساحت ۲۸.۳۲ هکتار بنا شده و شامل ۲۰ معبد کوچک و بزرگ است که هر کدام وقف خدایان دیگری شده‌اند. داخل معبد اصلی، زیارتگاه الهه دورگا قرار گرفته است که آن را تنها در جشنواره‌ی ناوراتری بیرون می‌آورند.

معبدهای دیلوارا در فاصله‌ی ۳ کیلومتری کوه آبو (Mount Abu) در راجستان قرار دارند. این معبدها بین قرن‌های ۱۱ و ۱۳ توسط سلسله‌ی چالوکیا ساخته شده‌اند. معبدهای دیلوارا شامل پنج معبد هستند که وقف چندین آموزگار مذهب براهمابودا شده‌‌اند. این معبدها کاملا از مرمر ساخته شده‌اند و با حکاکی‌های سنگی بدیع و ظریف خود شناخته می‌شوند. روی قوس، سقف، راهرو و ستون‌های این معبدها، حکاکی‌های پیچیده‌ای از گل، گلبرگ و تصاویری از اساطیر براهمابودایی نقش بسته است.

معبد سری ویجایا ویتالا در هامپی، روستایی در نارناتاکای شمالی قرار گرفته است. این معبد در قرن پانزدهم ساخته شده و وقف خداوندگار ویشنو است. نکته‌ی جالب این معبد، ۵۶ ستون موزیکال آن است. چندین دروازه، برج و دیوار مرکب این معبد، نمونه‌ای عالی از معماری دراویدی هستند. مجموعه‌ی این معبد دارای چندین عمارت، تالار و معبد است. ارابه‌ی سنگی موجود در این مجموعه نیز بسیار مشهور است و نماد گردشگری کارناتاکا محسوب می‌شود. این معبد در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

معبد گالتاجی که ملقب به جواهر جایپور است، در گالتاجی، در فاصله‌ی ۱۰ کیلومتری جایپور راجستان قرار دارد. این معبد همچنین معبد میمون‌ها نامیده می‌شود که دلیل آن تعداد بسیار زیاد میمون‌هایی است که در آن ساکن هستند. دیوان رائو کریپارام، وزیر شاه ساوایی جی سینگ دوم در قرن هجدهم، این معبد را ساخت. معبد اصلی با سنگ صورتی ساخته شده است و سقف‌های گرد، ستون‌های حکاکی‌ شده و دیوارهای نقاشی شده‌ای دارد که تصاویری از زندگی کریشنا را نشان می‌دهند. مجموعه‌ی این معبد، بیش از اینکه شبیه زیارتگاه باشد، شبیه به کاخ یا Haveli است. این مجموعه دارای چندین معبد است و شهرت آن به خاطر وجود حوضچه‌های آبی است که زائران این معبد در آنها استحمام می‌کنند. در مجموع ۷ حوضچه (kund) در این معبد وجود دارد که به نظر می‌رسد گالتا کاند (Galta Kund) مقدس‌ترین آنها است.

معبد دورگا واقع در واراناسی هند، وقف الهه دورگا، همسر شیوا است. باور بر این است که ملکه‌ای بنگالی در قرن ۱۸ این معبد را ساخته است. این معبد در شمال هند، با سبک معماری ناگارا و از تعداد زیادی مخروط کوچک متصل به هم ساخته شده است. رنگ سرخ معبد، نمایان‌گر قدرت و توانایی الهه دورگا است.

معبد تانومالایان واقع در شهر سوچیندرام کانیاکوماری تامیل نادو، در قرن هفدهم ساخته شد. از این معبد با عنوان «معبد استانومالاین یا ساچیندرام» نیز یاد می‌شود. تانومالایان مخفف تانو (Thanu) (شیوا)، مال (Mal) (ویشنو) و آیان (Ayan) (براهما)، سه خدایی است که در این معبد پرستش می‌شوند. درست بیرون معبد، مجسمه‌ی ۶ متری هانومان (Hanuman) قرار دارد که از یک بلوک گرانیتی تراشیده شده است. داخل معبد حدود ۳۰ زیارتگاه قرار دارد که هر یک مظهر باشکوه استادکاری دراویدی است. مجموعه‌ی این معبد شامل یک گوپورام ۴۰ متری ۷ طبقه، چندین مانداپا (mandapas) و یک خلوت‌گاه است. جاذبه‌ی گردشگری اصلی این معبد، ستون‌های موزیکال آن است که با نواختن ضربه بر هر یک از آنها، موسیقی جالبی پخش می‌شود. نکته‌ی قابل توجه دیگر، مجسمه‌ی هنری زیبای تیرومالای نایاکار (Thirumalai Nayakkar) در گارودا مانداپام است.

معبد کارنی ماتا در هند یکی از عجیب ترین معبدهای جهان است. این معبد محل زندگی بیش از 20000 موش است و جالب اینکه این موش ها نه تنها در آن جا زندگی می کنند و غذا می خورند، بلکه جمعیت زیادی که به آنجا می آیند موش ها را می پرستند. این حیوانات از نظر مردم  مقدس هستند و افراد زیادی از مناطق دوردست برای ادای احترام به موش ها به معبد می آیند.

موش ها در همه جای معبد دیده می شوند، از دستگیره های در گرفته تا لبه های مرمری ساختمان، همه جا پر از موش است. مردم برای موش ها شیر، نارگیل و غذاهای دیگر می آورند و کاملا مراقب هستند که موشی را زیر پا له نکنند. مردن یک موش زیر پای شخص  شوم ترین اتفاق محسوب می شود و مقصر ناچار است که جریمه گزافی بپردازد، یعنی یک موش طلا برای معبد بیاورد. برای اینکه موش ها از گزند پرندگان و سایر حیوانات در امان بمانند، در اطراف ساختمان سیم های خاردار و سایر وسایل در نظر گرفته شده است.

افسانه هایی وجود دارد مبنی بر اینکه مارنی ماتا، زنی که در قرن 14 زندگی می کرد، در واقع تجسم دورگا، الهه قدرت و پیروزی است. گذشتن موش از کنار پای کسی یک اتفاق فرخنده و پربرکت محسوب می شود، به خصوص اگر موش سفید باشد. مردم موش های سفید را تجسم کارنی ماتا و 4 پسرش می دانند. گفته می شود تنها 10 موش سفید در معبد وجود دارد.

خوردن پس مانده غذای موش ها یک نعمت به شمار می رود و زیارت کنندگان شیر یا شیرینی هایی را که موش ها قسمتی از آنها را خورده اند می خورند. جالب اینکه تا به حال بیماری طاعون در بین زیارت کنندگان وجود نداشته، که این را معجزه کارنی ماتا می دانند.

نویسنده: محبوبه سلیمانی

 

برای دریافت تصاویر به فایل زیر مراجعه فرمایید.

http://s6.picofile.com/d/0e2c1018-37af-455e-a4e9-b39592a442d2/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%A8%D8%AF_%D9%87%D9%86%D8%AF.pptx

شرح تصویر:

پالیتانا

شهر پالیتانا یک مرکز زیارتی عمده برای جین‌ها است. معابد پالیتانا مقدس‌ترین محل زیارت در جین در نظر گرفته می‌شوند. صدها عدد از معابد جین در کوه مقدس شترانجیا واقع شده که به صورت عالی با سنگ مرمر تراشیده شده است. آنها توسط نسل‌های جین‌ها در طی یک دوره ۹۰۰ ساله، از قرن ۱۱ به بعد ساخته شدند. برای رسیدن به این معابد شما باید ۳۵۷۲ پله را به بالا طی کنید.

تنظیم: آیدین ضیایی

تازه های نشر: هنر و نسبت آن با عقلانیت از منظر افلاطون و ملاصدرا

کتاب هنر و نسبت آن با عقلانیت از منظر افلاطون و ملاصدرا اثر سرکار خانم دکتر مریم سلطانی کوهانستانی عضو هیأت علمی دانشگاه محقق اردبیلی و از اساتید محترم گروه ادیان و عرفان، در ۲۶۰ صفحه، به شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و توسط انتشارات نگین سبلان، منتشر و روانه بازار نشر شد.

در پیشگفتار کتاب می خوانیم: امروزه به دلیل گسترش دانش های تجربی و پیوند ناگسستنی فن آوری با ابعاد مختلف زندگی انسان، بیش از هر زمان دیگر، ضرورت حضور بنیان های فلسفی و وحیانی در تار و پود عقاید و رفتار انسان ها احساس می شود. ناآرامی و اضطراب روزافزونی که محصول زندگی بشر امروز در جهان متکثر و متنوع است، همچنین بی معنایی و احساس بی معنایی که به عنوان معضل جدی، فیلسوفان طرفدار فلسفه ی حیات را درگیر کرده است، حاکی از فقدان پشتوانه ی منطقی و قابل دفاع در مقابل نحوه ی معیشتی است که بشر امروز برگزیده است.

در حوزه ی هنر نیز، تغییرات بدون پشتوانه عقلانی سبک هنری، دگرگونی جایگاه هنر و هنرمند، تحول مساله آمیز اهداف آثار هنری و تضعیف عقلانیت، از آسیب ها و چالش هایی هستند که در عرصه ی هنر، ریشه دوانیده و رفع آن تنها از مجاری قواعد فلسفی، بهرمندی از سنت عقلانیت و استعانت از آرای حکمای دینی میسر است.

این پژوهش کوشیده است تا با بررسی عقلانیت درهنر، گامی نو در پاسخ به چالش های موجود در حوزه ی هنر برداشته و با استفاده از اندیشه های فیلسوفان اعظم جهان، روشی را برای بازسازی هنر مدرن، ارائه نماید. بر این اساس، در نوشتار حاضر، آرای افلاطون و ملاصدرا محوریت قرار داده شده است...

لازم به ذکر است:

جهت تهیه در شهر اردبیل می توانید این کتاب را از کتاب فروشی بهروز واقع در خیابان امام بخواهید.

معرفی انتقادی معنویت برای کودکان

آیدین ضیایی: گروه فلسفه و کودکان بنیاد حکمت و فلسفه صدرا، در حاشیه بیستمین همایش ملاصدرا در روز بزرگداشت این فیلسوف ارزنده، نشستی را با عنوان معنویت و کودکان Spirituality for kids با ارائه ی دکتر زینب برخورداری، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، برگزار کرد. 

خانم دکتر برخورداری با بیان پیشینه ی شکل گیری تشکیلاتی با همین عنوان در سال ۱۹۸۴، توسط فیلیپ برگ، به ارائه ی روش ها و دستورالعمل های موسسه در راستای آموزش معنویت به کودکان پرداختند.

ایشان به تاسیس مدرسه ای با بودجه ی دولتی توسط خانواده «برگ» اشاره کرده و فعالیت و آموزش مدرسه ی مذکور را به طور اخص ناظر بر آشنایی کودکان با فضای معنوی بر پایه ی تفریح و هیجان برشمردند. هدف از این آموزش ها ایجاد زندگی شادتر برای کودکان معرفی شده است. البته آموزش های این مدرسه بدون در نظر گرفتن پیش فرض و پیش زمینه ی اعتقادی کودکان، ارائه می شود و پارادایم آن مفاهیم جهانی معنوی است. به این صورت که کودکان را با مباحث معنوی درگیر بکند به نوعی که تبلیغی در راستای دین خاصی صورت نگیرد. شاید بتوان گفت این شکل از معنویت با اخلاق همداستان بوده و با اخلاقیات همدلی کند.

از جمله مباحث مطروحه در این مدرسه عبارتند از: افزایش خود آگاهی کودکان، تاثیر گذاری بر اهداف زندگی، اتخاذ تصمیمات خردمندانه و همچنین تاثیر این انتخاب ها، انعطاف پذیری در مقابل تهدیدات و تبدیل آن به فرصت، یادگیری و ارائه ی ابزار ها و کاربرد آن در عمل. 

دکتر برخورداری با اشاره به همراستایی چنین آموزش هایی به کودکان و والدین، بتوان به نتیجه بخش بودن اهداف آموزش معنوی خوش بین بود.

ایشان با ذکر مثالی به عنوان نمونه، از کودک می خواهند گلدانی را که  دانه ی دروغ در آن کاشته شده را، با ساختن خروجی دانه از کاغذ و رنگ، به نمایش بگذارند تا صورت ظاهری آن دروغ توسط کودک ساخته و مشاهده شود.

در انتها خانم دکتر برخورداری انتقاداتی را به روش مورد اشاره در آموزش معنویت به کودکان مطرح کردند، از جمله اینکه معنویت عرضه شده در این روش مبهم می نماید و کپی برداری صرف از آن و کاربستش در جامعه ی فعلی خودمان خالی از اشکال نخواهد بود چرا که جامعه ی ایرانی معنویت را با دین مبین اسلام توامان می داند و یکی بدون دیگری فاقد تاثیر و اثر بخشی خواهد بود و ذهن کودکان ما را مخدوش و مغشوش خواهد کرد. چون کودک با این سوال مواجه می شود که آیا با دین و معنویت جدید و فارغ از داشته ها و آموخته ها یش رو به رو ست؟!

این نشست در روز اول خرداد سال جاری در حاشیه همایش ملاصدرا در فرهنگسرای آدینه تهران منعقد گردید.

آواتاره های ویشنو

از مسائل مهم در میان آموزه های هندوئیسم بحث در مورد انواع تجلیات خداوند است. در تعالیم هندوئیسم بحث از آواتار (ava-tara) به معنای ظهور و تجلی خدا از دو منظر قابل بررسی است: 

الف- این ماجرا اشاره ای به وجود خدایان متعدد در هندوئیسم دارد. احساسات آغشته به باورهای مذهبی مردم هندوستان قدیم باعث شد تا اراده های گوناگون الهی، تجسم خدایان متعدد را در ذهن ایشان بپروراند. خدایانی با وظایف و تکالیف متفاوت همچون خدا آسمان، خدا هوا، خدای نگهدارنده جهان، خدای زمین و ... نمونه ای از این باور است. 
ویشنو (visnu) یکی از خدایان بزرگ است که از ابتدا موردعنایت معتقدین به هندویئسم نبود اما به تدریج صاحب عظمت و احترام زیادی شد. ویشنو مقیاس جهان پیما است. زیرا معروف است که وی در سه قدم جهان را می پیماید. سه گام او آسمان و هوا و زمین است. رزاق و نگهدارنده خدایان و مردم است. 1
 
ب- وجود آواتارها بر روی کره خاکی تاثیر معنوی زیادی بر جامعه دینی می گذارد. وجود یک انسان به عنوان تجلی خداوند، و کسی که برای راهنمائی نوع بشر و از بین بردن رنج ها، مشکلات جامعه و بخشش خوبی ها به مردم نازل شده، می تواند تاثیرات اجتماعی زیادی به وجود آورد و انسان های زیادی را به سوی معنویت راهنمائی کند. 2

 

برای دریافت فایل کنفرانس آواتاره های ویشنو

به نوشته و تهیه: مریم محمدی

و با راهنمایی استاد بهمن زاهدی

 

به آدرس زیر مراجعه فرمایید.

 

http://s7.picofile.com/file/8252179734/AVATARA_VISHNO.pptx.html

 

----------------------------------------------------------------

1-شاهزاده محمد دارا شکوه، اوپانیشاد، به سعی تارا چند و جلال نائین 1340 چاپ تابان ص 629

2-دارام ویرسینگ، آشنایی با هنوئیسم، ترجمه سید مرتضی موسوی ملایری، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1381 ص 118

شرح تصویر:

از راست: برهما، ویشنو، شیوا

کارگاه مقایسه تطبیقی داستان لوط نبی از منظر قرآن و کتاب مقدس

آیدین ضیایی: کارگاه بررسی تطبیقی انبیا بنی اسرائیل از منظر قرآن و کتاب مقدس با ارائه ی استاد زاهدی عضو هیأت علمی دانشگاه محقق اردبیلی و در محل آمفی تاتر دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقق برگزار شد.

این نشست که با حضور جمعی از دانشجویان ادیان و عرفان و سایر گروه ها همراه بود، اختصاصا به داستان حضرت لوط در دو کتاب قرآن و تورات پرداخته شد. استاد زاهدی با اشاره ی اجمالی به وجود تفاوت هایی در دو کتاب مذکور از روایتهای مشترک، مشخصا این تفاوت ها را در داستان حضرت لوط مورد واکاوی قرار دادند.ایشان با بیان مشترکان و وجوه افتراق در این دو کتاب از روایت حضرت لوط، بحث خود را پیش برده و با ذکر نکات مورد توجه در بیان قرآن و کتاب مقدس، قسمت های مورد وفاق و افتراق و حتی اختلاف را برشمردند.

در اثنای این مراسم حاضران به طرح مساله و پرسش پرداختند که گاه به تقلیل دادن و اشاره به تحریف شدن کتاب مقدس همراه بود.

این مراسم در ۲۱ اردیبهشت ماه برگزار شد.

گزارش کارگاه زن در ادیان الهی

کارگاه تخصصی زن از منظر ادیان الهی بارویکرد تحلیلی و با حضور جمعی از دانشجویان و اساتید گروه ادیان و عرفان و نیز جمعی از دانشجویان سایر رشته ها و دانشگاه ها، در دانشگاه محقق اردبیلی در محل آمفی تاتر دانشکده علوم انسانی برگزار شد.

این کارگاه که با هدف آشنایی با  دیدگاه ادیان الهی درباره زن طراحی شده بود؛ با ارائه خانم دکتر مریم سلطانی کوهانستانی استادیار فلسفه دانشگاه محقق اردبیلی برگزار گردید.

در این جلسه خانم دکتر سلطانی ابتدا با بحث از تقسیم ادیان به الهی و زمینی و تفاوت آنها، خاطر نشان کردند، اگر ادیان الهی مورد تحریف واقع شوند، آنها نیز تفاوتی با ادیان زمینی نخواهند داشت و چون ادیان الهی به جز دین اسلام همگی تحریف شده اند، بحث محوری ما در حوزه دین اسلام است. معهذا  نظر به منبع واحد تمامی ادیان الهی و نظر به حفظ کرامت انسانی در تمامی آنها، زن در تمامی ادیان توحیدی قبل از تحریف، دارای جایگاه رفیعی است و به طور کلی در فرهنگ توحیدی از زن به عظمت یاد شده است. 

خانم دکتر در ادامه افزودند: متاسفانه نگاه تحریف شده به زن، از او تصویری مبنی بر شان نازل زن نسبت به مرد در جهان ارائه میدهد که البته ین تصویر به کل جهان بشریت سرایت یافته است. در مقابل چنین تصویری از زن، عده ای برای حفظ حقوق او و به منظور بازگرداندن شان وی، از تساوی حقوق زن با مرد سخن گفتند و بدین سان، نه تنها حق او را احقاق نکردند بلکه حقوق پیشین او را نیز به خائنانه ترین و بدترین روش، از وی سلب نمودند.

ایشان بعد از ذکر این مبانی، برای ورود به بحث اصلی، یعنی زن از دیدگاه قرآن، به عنوان تنها کتاب آسمانی تحریف نشده و در نتیجه به عنوان تنها منبع متقن در ادیان الهی در بحث از زن، دانشجویان و حضار را با استفاده از روش دیالکتیک سقراطی/ افلاطونی وارد بحث کرده و از آنها خواستند برای ورود به بحث، به سوالات ایشان جواب دهند. 

ایشان در ابتدا پرسیدند: آیا قبول دارید که خداوند متعال در آیه مباهله حضرت علی علیه السلام را جان پیامبر میدانند، آیا نزدیک ترین فرد در گفتار، کردار و به طور کلی در سیره، به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، حضرت علی علیه السلام نبودند، آیا پیامبر نفرمودند بهترین شما آن است که برای خانواده خود بهترین باشد و من از همه شما به خانواده بهترم، آیا پیامبر نفرمودند سه چیز دنیا را دوست دارم که یکی از آنها زن بود، آیا حدیث ثقلین را قبول دارید... و سوالاتی به همین منوال و سپس وارد یکی از بزرگترین چالشهای حاضر در جامعه معاصر مبنی بر کم عقلی زن و شر بودن او و صفاتی از این قبیل با استناد به خطبه هشتاد نهج البلاغه شدند و در ادامه با ذکر نگاه قرآن به زن مبنی بر

 برابری زن و مرد در آفرینش و اصل انسانیت و اختلاف آن دو در خصوصیات روانی و جسمانی و برشمردن این اختلاف به عنوان یکی از بزرگترین نعمتهای الهی به بشر با استناد به آیات قرآن،

 برابری زن و مرد در پیمودن طریق کمال حقیقی یعنی تقرب به خداوند و ذکر نمونه هایی از زنان واصل به این کمال با استناد به آیات قرآن و قول عرفای شامخی همچون ابن عربی،

برابری زن و مرد در برخورداری از حیات طیبه و سیره قولی و عملی حضرت علی علیه السلام،

رابطه تنگاتنگ قرآن با نهج البلاغه و توجه به شان صدور کلام حضرت علی علیه السلام، افزودند برای فهم بیان حضرت در نکوهش زنان، باید بدانیم خطبه مذکور به چه دلیلی نوشته شد و حضرت چه خطری را برای جامعه مسلمانان میدیدند. این خطبه بعد از اشغال بصره توسط عمر و عاص و شهادت دردناک و وقیحانه محمدبن ابی بکر، نوشته شد که حضرت از عوامل وقوع چنین فتنه ای صحبت میکنند تا اینکه به جنگ جمل میرسند و از زمینه هایی که باید در جامعه از بین برود تا این فتنه به وجود نیاید، سخن میگویند و همانطور که علامه محمد تقی جعفری در تفسیر این خطبه میفرمایند، حضرت در خطبه مذکور به مختصات روبنایی صنف زن اشاره فرموده اند در واقع حضرت برای اخطار به زن می فرمایند اگر زن جایگاه واقعی خود را از دست داد و جایگاه ابزاری برای فتنه جویان و مغرضان پیدا کرد، جامعه دچار آسیب هایی می گردد که چه بسا هرگز قابل جبران نباشد. لذا شدت و ضعف قوه ی عقلانی هم در مورد زن و هم در مورد مرد امری است که به واسطه ی افعال انسان ایجاد می شود و نه به سبب جنسیت او؛

ایشان در ادامه با ذکر نمونه هایی از رفتار حضرت امیر با زنان، بحث را ادامه داده و افزودند در سیره عملی حضرت علی (ع) به مواردی بر می خوریم که ایشان با وجود برخوداری از مقام عصمت و انسان کامل، برای تایید سخن خویش به سخنان حضرت فاطمه زهرا (س) استناد می کنند و ایشان را مایه فخر خود می دانند و هرگز از فعالیت های اجتماعی حضرت زهرا ممانعت به عمل نمی آورند و همواره نسبت به ایشان همدلی و دلسوزی داشتند.و بعد از ضربت خوردن و در حال چشم فرو بستن از دنیا فرزندان را توصیه های ارزشمندی نمودند که یکی از آنها سفارش درباره زنان بود و فرمودند خدا را خدا را درباره زنان آخرین سخنی که پیامبر شما بر زبان راند این بود که فرمود سفارش زنان را به شما میکنم.

ایشان سپس از دانشجویان خواستند که خود قضاوت کرده بگویند آیا عواملی همچون افتخار کردن، استناد کردن به سخنان یک زن، احترام گذاشتن به او، همدلی و هم احساسی با او، همکاری و عدم تحمیل بار زندگی، ابراز عشق و محبت، عدم ممانعت از فعالیت های سیاسی و اجتماعی و مواردی از این قبیل نشانه ی ارزش و جایگاه والای زن در منظر مولا نیست؟

بر این اساس آنچه که در نهح البلاغه از زن ترسیم شده است باید اولا با توجه به شان صدور خطبه و ثانیا همانطور که مفسران بزرگی چون علامه جعفری می فرمایند ، طرح روبنایی و یک بعدی از چهره کامل زن به عنوان یک انسان در نظر گرفته شود و همانطور که ذکر لا اله، کفر و ذکر لا اله الا الله، توحید است، برای فهم شخصیت زن در نگاه حضرت امیر باید هم به قرآن و هم به سیره ی حضرت رجوع کرد با توجه به سوالاتی که ابتدائا مطرح گردید .

خانم دکتر سلطانی در پایان از مباحث مطروحه چنین نتیجه گرفتند موضوع کارگاه، زن در ادیان الهی بود و نظر به اینکه ادیان الهی بجز اسلام در معرض تحریف واقع شده اند و از این نظر تفاوتی بین آنها با ادیان زمینی نیست و با توجه به اینکه یکی از مهم ترین چالش های زمان حاضر ناقص العقل بودن زن با توجه به خطبه هشتاد نهج البلاغه ذهن بسیاری از دانشجویان را به خود مشغول کرده و ایجاد شبهه کرده است، وظیفه خود دانستیم نشان دهیم اسلام زن را از نگاه افراطی فمنیستی معاصر از یک طرف و نگره های ما دون بشری دوران جاهلیت نجات داد و حد وسطی برگزید که می توان آن را به حق منطقی ترین نگاه به زن دانست. در حقیقت نگاه منطقی به زن همان نگاه موجود در فرهنگ قرآنی و روایی است که از یک سو واحد بودن زن و مرد در اصل خلقت و انسانیت و از سوی دیگر تفاوت آن دو در خصوصیات روحی و جسمانی و ذکر این تفاوت به عنوان یکی از بزرگترین نعمات الهی را برمیشمارد و به این صورت به دور از هرگونه تعصب و دخالت اندیشه های فردی و مردگرایانه هم از ابزاری شدن زن به هر صورتی چه جاهلیت اولی و چه جاهلیت مدرن ممانعت به عمل آورده و هم جایگاه و شان والای او را در خلقت پاس می دارد. همانطور که ابن عربی از زن به عنوان مظهر صفات خالقیت و تجلی محبت الهی یاد میکند لذا این ظلمی آشکار است که در فرهنگ دینی، استقلال و قدرت فکری، علمی و توانایی های ذاتی زن نادیده انگاشته شود و این رفتار ناشایست، ناجوانمردانه به دین و ائمه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین منسوب گردد.

لازم بذکر است کارگاه مذکور به رغم عنوانش که بررسی زن در ادیان الهی معرفی شده بود، خود را محدود به ارائه ی اطلاعات دائرة المعارفی از نگاه ادیان مختلف به زن نکرده و با طرح مساله ای چالشی که محل نزاع برای جمعی از دیدگاه های مختلف و متنابه شده بود، نقطه ی عزیمت خود را رفع شبهه و مساله ی مطروحه قرار داد تا کارگاه از روال عادت واره شده ای که مرسوم و معمول چنین جلساتی است خارج شده و روندی پویا و دینامیک پیدا کند و همین امر باعث شد که موضوعات مورد مباحثه و گاها مورد مجادله، مسیر تعقل و اندیشه را پیموده و عامل انگیزشی برای افراد در جهت تامل و خردورزی داشته باشد.

در انتهای جلسه خانم دکتر سلطانی به سوالات حضار پاسخ گفتند.

گفتنی است این کارگاه در تاریخ چهاردهم اردیبهشت نود و پنج و در ساعت ۱۱:۳۰ الی ۱۳:۳۰ برگزار گردید.

کارگاه تخصصی زن در ادیان الهی

کارگاه تخصصی یک روزه  زن در ادیان الهی با حضور خانم دکتر مریم سلطانی کوهانستانی در دانشگاه محقق اردبیلی 

گزارش مختصری از کارگاه عرفان های نو ظهور

کارگاه تخصصی عرفان های نو ظهور در کارگاه آموزشی هنر دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقق برگزار شد، در این مراسم که جمعی از دانشجویان ادیان و عرفان حضور داشتند، آقای دکتر غفاری با حاضران به گفت‌وگو پرداختند.

آقای دکتر غفاری با بیان تاریخچه ای از گرایشات به دین از رنسانس به بعد که مبتنی بر جهان بینی تجربی و عقلگرایی مفرط بود،به کم رمق شدن دین در این مقطع اشاره کرد. اما روی آوردن دوباره ی بشر به معنویت، این اندیشه که صرف توجه به عقل گرایی نمی تواند به تنهایی راهی برای نیل به سعادت باشد را عامل انگیزشی و ارجاع به معنویت دانستند.

ایشان با اشاره به فرموده حضرت امام رحمه الله که:« من صدای شکستن استخوان های کمونیسم را میشنوم» تصریح کردند که جریان ها و نظام های ضد دینی به تدریج در حال فرو ریختن و اضمحلال هستند.

درادامه، آقای دکتر غفاری کم توجهی نسبت به عرفان اسلامی را عامل اصلی گرایشات جدید به باور ها و عرفان های به اصطلاح نو ظهور دانستند. به تعبیر مقام معظم رهبری: «در این آشفته بازار،هر کالای بدلی را می توان عرضه کرد و تشخیص اصل از بدل،مشکل شده». در این راستا ایشان از مهجوریت واژگانی چون، عرفان، عدالت، حقوق بشر سخن به میان آوردند و التقاط این مضامین را در راستای مصادره به مطلوب کردنشان امری مرسوم و معمول دانستند.

آقای دکتر غفاری پاره ای از ویژگی های عرفان های نو ظهور مانند اعتقاد به تناسخ، عزلت نشینی،تبلیغ پلورالیسم، ترویج بی بندو باری جنسی و در کل شریعت گریز بودن و آسان گیری در امور شریعت را برشمردند.

در انتهای این نشست، آقای دکتر غفاری به سئوالات حاضران پاسخ گفتند.

گفتنی است این کارگاه روز سه شنبه هفتم اردیبهشت ماه برگزار شد.

کارگاه تخصصی عرفان های نو ظهور